Kultura well-beingu: Jak dbać o dobrostan pracowników i dlaczego ma to znaczenie?

Well-being staje się nieodłącznym elementem nowoczesnej kultury organizacyjnej. Firmy, które go ignorują, ryzykują spadek zaangażowania i efektywności zespołu. Jak podejść do tego tematu w sposób przemyślany i jakie strategie zastosować, aby skutecznie zadbać o swoich pracowników?

Krótka historia well-beingu

Koncepcja dbania o zdrowie pracowników ma swoje korzenie w Stanach Zjednoczonych, gdzie już w latach 70. XX wieku pojawiły się programy prozdrowotne promujące aktywność fizyczną. Z biegiem lat inicjatywy te przekształciły się w szerzej zakrojony ruch wellness, obejmujący nie tylko ćwiczenia, ale także profilaktykę zdrowotną. W 1989 roku w USA ustanowiono nawet Narodowy Dzień Zdrowia i Sprawności Fizycznej Pracowników.

Jednak samo pojęcie well-beingu (czyli dobrostanu) jako holistycznego podejścia do samopoczucia pracowników, uwzględniającego zarówno zdrowie fizyczne, jak i inne aspekty życia zawodowego, pojawiło się stosunkowo niedawno. Przełomowym momentem było opublikowanie w 2010 roku badania „The Five Essential Elements of Well-Being”, które zwróciło uwagę na wielowymiarowy charakter tego zagadnienia.

Czym właściwie jest well-being pracowników?

Brytyjska organizacja CIPD definiuje well-being jako tworzenie środowiska pracy sprzyjającego satysfakcji zawodowej oraz umożliwiającego pracownikom pełne wykorzystanie ich potencjału – z korzyścią zarówno dla nich samych, jak i dla firmy. Takie podejście nie powinno być jednorazową inicjatywą, lecz stałym elementem zarządzania – od momentu rekrutacji aż do ostatniego dnia pracy. Kluczem jest znalezienie równowagi między potrzebami organizacji a oczekiwaniami zespołu

Na czym polega koncepcja well-beingu w firmie?

We wspomnianym wyżej badaniu z 2010 roku, przeprowadzonym przez Toma Ratha i Jima Hartera, wyróżniono pięć podstawowych elementów well-beingu człowieka:

• samopoczucie fizyczne;
• przynależność do społeczności;
• relacje społeczne;
• finanse;
• karierę.

Na bazie tego modelu dr Martin Seligman, prezes Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego i światowej sławy psycholog, opracował w 2011 roku koncepcję PERMA. To właśnie ona do dziś stanowi fundament dla programów well-beingu w firmach.

Co oznacza ten skrót? PERMA to pierwsze litery pięciu elementów wpływających na dobrostan człowieka:

• Positive emotions – pozytywne emocje, dobre wrażenia;
• Engagement – zaangażowanie w codzienne działania;
• Relationships – relacje z innymi ludźmi;
• Meaning – poczucie sensu i głębi życia;
• Accomplishment – osiągnięcia i poczucie spełnienia.

Model PERMA został zaadaptowany do realiów biznesowych przez konsultantów Bailey & French, pionierów w dziedzinie psychologii pozytywnej w HR. Powiązali oni każdy element modelu z wartościami zawodowymi i dodali dwa kolejne obszary – well-being fizyczny i finansowy.

Oto jak model został rozszerzony:

W praktyce można wykorzystać zarówno ogólne założenia well-beingu, jak i rozszerzony model zaproponowany przez Bailey & French. Autorzy tej koncepcji zalecają, by managerowie przed wdrożeniem działań w tym obszarze zadali sobie pytania:

• Jak wspieramy pracowników w trzech obszarach: finansowym, fizycznym i psychologicznym?
• Czy nasze działania są częścią długofalowej strategii, czy jedynie łagodzą bieżące problemy?
• Co jeszcze możemy zrobić, aby poprawić well-being jednostek, liderów, zespołów i całej organizacji?

Zanim zaczniemy budować kulturę well-beingu, warto odpowiedzieć na jeszcze dwa pytania: dlaczego to robimy i jaki wpływ będzie to miało na organizację?

Czym grozi brak strategii well-beingu w firmie?

Zaburzenia psychiczne i emocjonalne pracowników

• Gallup podaje, że co najmniej siedmiu na dziesięciu millenialsów doświadczyło wypalenia zawodowego w trakcie swojej kariery. To oznacza, że niemal trzy czwarte młodego pokolenia mierzy się z problemem, który bez odpowiedniego wsparcia może prowadzić do obniżenia efektywności i wzrostu rotacji. Choć wypalenie to tylko jeden z obszarów well-beingu, jego skala mówi sama za siebie. Przekłada się ono bezpośrednio na spadek zaangażowania i efektywności – aż 48% pracowników deklaruje, że z tego powodu może odejść z firmy.
• Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego liczba problemów ze zdrowiem psychicznym wśród pracowników na całym świecie wzrosła o 71,9% między 2011 a 2020 rokiem. Szacuje się, że co szósty dorosły w wieku produkcyjnym w danym momencie zmaga się z problemami psychicznymi związanymi z pracą.

Brak równowagi między życiem zawodowym a prywatnym pracowników

Raport CIPD z 2020 roku wykazał, że pracownicy na całym świecie mają trudności ze znalezieniem równowagi między pracą a życiem prywatnym, co negatywnie odbija się na ich zdrowiu. W efekcie obserwujemy dwa alarmujące zjawiska:

• absenteizm – przymusowa nieobecność w pracy spowodowana stresem i wypaleniem zawodowym;
• presenteizm – nieefektywna obecność w pracy, czyli pozostawanie w pracy po godzinach i nadgodziny, praktykowane często bez realnej efektywności lub pomimo złego samopoczucia.

Koszty zdrowotne i rotacja pracowników

Niski poziom well-beingu bezpośrednio wpływa na sytuację finansową organizacji.

• Według danych McKinsey amerykańskie przedsiębiorstwa tracą do 200 miliardów dolarów rocznie na rozwiązywanie problemów zdrowotnych pracowników i poszukiwanie nowych, gdy brak dbałości o well-being prowadzi do dobrowolnych odejść z pracy.
• W Wielkiej Brytanii 54% wszystkich dni roboczych traconych rocznie wynika z problemów zdrowotnych – zarówno fizycznych, jak i psychicznych. 
• W badaniu Limeade Institute aż 88% pracowników deklarowało większe zaangażowanie i chęć do działania, jeśli firma dbała o ich well-being, podczas gdy wśród osób o niskim poziomie dobrostanu zaangażowanie wynosiło tylko 50%.

Korzyści płynące z inwestowania w well-being

Z biznesowego punktu widzenia well-being pracowników oddziałuje na wiele aspektów działalności organizacji:

• Produktywność. Osoby, które odczuwają wysoki poziom well-beingu, są bardziej produktywne i rzadziej popełniają błędy. Poprawia się ich kreatywność i zdolność do podejmowania decyzji.
• Atmosfera w zespole i morale. Pracownicy czują się bardziej kompetentni i doceniani, gdy ich potrzeby – fizyczne, psychiczne i finansowe – są odpowiednio zaspokajane.
• Reputacja, przyciąganie i zatrzymanie talentów. Firma, która cieszy się dobrą opinią jako pracodawca dbający o równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, ma większe szanse na przyciągnięcie wykwalifikowanych kandydatów oraz zatrzymanie pracowników na dłużej.
• Orientacja na klienta. Zadowoleni pracownicy to najlepsi ambasadorzy marki. Jeśli firma traktuje ich dobrze, będą bardziej zaangażowani w poznawanie produktów i usług oraz lepiej zadbają o potrzeby klientów.
• Realne oszczędności dla firmy. Inwestycja w strategie well-beingu pozwala zmniejszyć koszty związane z absencją, rotacją i spadkiem produktywności, co przekłada się na lepszą sytuację finansową organizacji.

Oczywiście to nie jedyne korzyści płynące z dobrze zaplanowanych programów well-beingu. Nie można pominąć także wpływu na jednostkę. Należą do nich:

• rozwój zdrowych nawyków;
• zmniejszone ryzyko chorób układu krążenia;
• poprawa jakości snu i odpoczynku;
• większa samokontrola i odporność na stres.

To wszystko przekłada się na niższe ryzyko wypalenia zawodowego i problemów ze zdrowiem psychicznym.

3 sprawdzone strategie budowania kultury well-beingu w firmie

Powyżej przedstawiliśmy najbardziej kompleksowy model kultury well-beingu, który globalnie obejmuje trzy główne obszary – psychologiczny, finansowy i fizyczny dobrostan pracowników. Jakie kroki należy podjąć, aby zadbać o każdy z tych elementów? Oto trzy sprawdzone strategie.

Wsparcie zdrowia fizycznego pracowników

Zdrowie fizyczne to jeden z trzech filarów well-beingu. Doskonale wie o tym Google, które w 2021 roku dołączyło do Workforce Nutrition Alliance – partnerstwa organizacji promujących zdrowe odżywianie w miejscu pracy. Podczas tokijskiego szczytu Nutrition for Growth 2021 przedstawiciele firmy ogłosili szereg nowych inicjatyw, w tym uruchomienie programu szkolenia kulinarnego opartego na kuchni roślinnej oraz zwiększenie różnorodności wykorzystywanych składników roślinnych – zwłaszcza różnych gatunków zbóż i roślin strączkowych – w firmowych jadłospisach.

Celem tych działań było uczynienie zdrowego, zbilansowanego jedzenia domyślnym wyborem dla pracowników. Google wierzy, że właściwe żywienie pozytywnie wpływa na samopoczucie i efektywność zespołu.

Już wcześniej firma podejmowała działania w tym zakresie, dbając o odpowiednią ekspozycję zdrowych przekąsek. Niezdrowe produkty – słodkie napoje, chipsy, paczkowane orzechy i słodycze – zostały przeniesione w dalsze zakątki biura, co sprawiło, że ich zdobycie wymagało większego wysiłku. Zdrowa żywność – sałatki, owoce, warzywa oraz butelkowana woda – znalazły się w łatwo dostępnych miejscach.

Eksperyment przyniósł wymierne efekty:

• odsetek kalorii spożywanych przez pracowników w postaci słodyczy spadł o 9% (z 29% do 20%).
• odsetek tłuszczu pochodzącego ze słodyczy zmniejszył się o 11% (z 26% do 15%).

Przykład Google jest istotny nie tylko dlatego, że dotyczy zdrowego odżywiania. Pokazuje, że skuteczna strategia well-beingu nie wymaga dużych nakładów finansowych – kluczowa jest zmiana podejścia.

Co możesz zrobić, aby zadbać o fizyczny aspekt well-beingu w firmie?

✅ Zwiększyć aktywność fizyczną – organizuj zajęcia sportowe, sesje jogi, dni zdrowia.

✅ Wspierać zdrowe odżywianie – zapewnij dostęp do zdrowych posiłków i edukuj pracowników w tym zakresie.

✅ Ograniczać szkodliwe nawyki – wdrażaj programy pomagające w walce z nałogami.

✅ Zapewnić dostęp do badań medycznych – sfinansuj okresowe badania i profilaktykę zdrowotną.

✅ Dobrze zaplanować przestrzeń pracy – zadbaj o wentylację pomieszczeń biurowych, dostęp do światła dziennego, ergonomiczne stanowiska i łatwy dostęp do wody.

✅ Wspierać profilaktykę zdrowotną – organizuj szczepienia ochronne dla pracowników w sezonie jesienno-zimowym.

Lunch w Google, źródło: https://www.davidlebovitz.com/lunch-at-google/

Wsparcie zdrowia psychicznego pracowników

Ponad 8000 pracowników niemieckiej korporacji SAP znajduje się na liście oczekujących na udział w programie „Search Inside Yourself”. Program jest elementem wsparcia psychologicznego, które firma oferuje swoim zespołom. Około 9000 coachów pomaga pracownikom radzić sobie z codziennym stresem oraz rozpoznawać wczesne oznaki depresji i wypalenia zawodowego.

Nie musisz jednak zatrudniać coachów, aby zapewnić pracownikom wsparcie psychologiczne. Możesz skorzystać z rozwiązań takich jak:

✅ Dostęp do linii wsparcia psychologicznego – zapewnij zespołowi możliwość konsultacji telefonicznych lub zdalnych z psychologiem albo zewnętrznym coachem.

✅ Seminaria i warsztaty dotyczące zdrowia psychicznego – organizuj szkolenia dla pracowników, gry symulacyjne, pracę w grupach.

✅ Medytacja i praktyki mindfulness – organizuj regularne sesje relaksacyjne dla zespołu.

✅ System feedbacku i ankiety mierzące poziom stresu – regularnie oceniaj dobrostan pracowników i wdrażaj działania naprawcze.

✅ Regularne spotkania zespołowe – spotykaj się z zespołem zarówno w biurze, jak i w formie zdalnej (np. na wideokonferencjach).

Dbając o zdrowie psychiczne pracowników, zwiększasz ich zaangażowanie i motywację, a także wspierasz długoterminową stabilność organizacji.

Automatyzacja oceny well-beingu pracowników

Warto na bieżąco obserwować, czy pracownicy nie tracą motywacji lub nie zaczynają odczuwać wypalenia – zarówno w swojej pracy, jak i w zespole. Jeśli zareagujemy zbyt późno, może to odbić się na wynikach firmy i jej reputacji, zwłaszcza jeśli problem będzie się pogłębiał.

Oczywiście dział HR nie jest w stanie osobiście monitorować samopoczucia każdego pracownika, dlatego warto wykorzystać zautomatyzowane systemy, które ułatwiają śledzenie kluczowych wskaźników i umożliwiają szybką reakcję na niepokojące sygnały. Jak możesz je zastosować?

✅ Śledzenie wskaźników nastroju – regularnie generuj i analizuj raporty dotyczące samopoczucia zespołu.

✅ Planowanie cyklicznych spotkań 1:1 – praktykuj rozmowy z pracownikami na temat projektów, zadań, celów oraz jakości komunikacji.

✅ Uproszczenie procesów administracyjnych – zautomatyzuj zgłaszanie wniosków urlopowych, wygodnie monitoruj dni wolne i uprość dostęp do komunikacji między pracownikami oraz działami.

✅ Precyzyjne planowanie celów i zadań – wykorzystaj osobiste OKR-y, które pomagają dopasować wizję pracownika i managera w zakresie wspólnych planów.

✅ Regularne oceny 180 i 360 stopni – elastycznie dopasuj oceny do potrzeb pracowników, zespołów oraz całej organizacji.

Jeśli interesuje Cię temat monitorowania zaangażowania oraz satysfakcji pracowników, przeczytaj nasz wpis o obliczaniu eNPS i przekonaj się, czy pracownicy są gotowi polecać Twoją firmę.

Bezpieczeństwo finansowe jako element well-beingu

Well-being finansowy jest tak samo istotny jak fizyczny i psychiczny. Problemy w tym obszarze mogą negatywnie wpływać na samopoczucie i wydajność pracowników.

Badanie UK Working Lives, przeprowadzone wśród brytyjskich pracowników, wykazało niepokojące zmiany w zakresie dobrostanu finansowego:

• Odsetek pracowników uważających, że ich pracodawca podejmuje wystarczające działania na rzecz ich stabilności finansowej, spadł do 31% w 2023 roku (z 36% w 2022 roku).
• Odsetek osób, dla których wynagrodzenie jest wystarczające do oszczędzania na emeryturę, zmniejszył się do 30% w 2023 roku (z 47% w 2022 roku).
• Coraz więcej pracowników deklaruje, że obawy związane z sytuacją finansową negatywnie wpływają na ich zdolność do pracy – ten wskaźnik wzrósł do 33% w 2023 roku (z 28% w 2022 roku).
• Odsetek pracowników zgłaszających problemy zdrowotne, takie jak stres czy lęk, wzrósł do 17% w 2023 roku (z 12% w 2022 roku).
• Wskaźnik osób mających trudności z koncentracją w pracy wzrósł do 14% w 2023 roku (z 11% w 2022 roku).

Jak ograniczyć stres wynikający z niestabilności finansowej wśród pracowników? Oto kilka skutecznych działań, które mogą pomóc:

✅ Przejrzystość wynagrodzeń i benefitów – jasno komunikuj zasady dotyczące wynagrodzeń, premii i możliwości awansu. Rozważ dodatkowe rozwiązania, takie jak wcześniejszy dostęp do części wynagrodzenia w nagłych sytuacjach lub nieoprocentowane pożyczki pracownicze.

✅ Programy wsparcia finansowego – wprowadź programy lojalnościowe oraz firmowe zniżki, które zmniejszą codzienne wydatki pracowników, np. na posiłki, transport czy opiekę zdrowotną.

✅ Wsparcie indywidualne – umożliw pracownikom bezpłatne konsultacje z doradcą finansowym, który pomoże im lepiej zarządzać budżetem.

✅ Edukacja finansowa – organizuj seminaria, webinary i sesje coachingowe na temat zarządzania budżetem oraz oszczędzania.

✅ Dostęp do materiałów edukacyjnych – udostępnij pracownikom książki, kursy i narzędzia wspierające planowanie finansowe, np. planery wydatków. Możesz umieścić je w firmowej bazie wiedzy.

Pracodawcy, którzy inwestują w well-being finansowy zespołu, zwiększają swoją atrakcyjność na rynku pracy i ograniczają rotację kadry.

Well-being wymaga kompleksowego podejścia

Well-being w organizacji to nie jednorazowa inicjatywa, lecz długofalowy proces, który w ostatnich latach stał się istotnym elementem strategii wielu firm. Aby przynosił wymierne efekty, powinien obejmować zdrowie fizyczne, kondycję psychiczną oraz stabilność finansową pracowników. Zaniedbanie jednego z tych aspektów negatywnie wpływa na pozostałe, obniżając efektywność całego zespołu i zwiększając rotację.

To od specjalistów HR zależy, czy podejście do well-beingu będzie spójne, przemyślane i dopasowane do realnych potrzeb zespołu. Nowoczesne narzędzia HR, takie jak PeopleForce, mogą ułatwić monitorowanie zaangażowania pracowników i analizę danych, aby well-being był integralną częścią kultury organizacyjnej, a nie jedynie dodatkiem do benefitów.