Stres zawodowy to nie tylko wyzwanie dla pracownika, ale również realne zagrożenie dla całej organizacji. Prowadzi do wzrostu absencji, rotacji i spadku zaangażowania w zespole, a w dłuższej perspektywie także do osłabienia wizerunku firmy. Jak temu przeciwdziałać? Sprawdź 4 kroki skutecznego zarządzania stresem w miejscu pracy i poznaj 5 sprawdzonych strategii, które wspierają zdrowie psychiczne i koncentrację zespołu.
Stres to reakcja na tzw. stresor, czyli zdarzenie zakłócające równowagę organizmu i uruchamiające mechanizmy adaptacyjne – fizjologiczne, psychiczne i behawioralne – mające na celu jej przywrócenie. Stresorami mogą być zarówno bodźce fizyczne (np. choroba, hałas), jak i społeczne (np. narodziny dziecka, utrata bliskiej osoby).
Stres wywołuje w organizmie zmiany chemiczne, które podnoszą ciśnienie krwi, przyspieszają tętno i zwiększają poziom cukru we krwi. Może także prowadzić do frustracji, lęku, złości czy depresji. W umiarkowanym natężeniu działa mobilizująco i zwiększa efektywność (tzw. eustres). Jednak gdy jest intensywny, utrzymuje się przez dłuższy czas, a dana osoba nie ma możliwości regeneracji – przechodzi w stan dystresu, który negatywnie wpływa na zdrowie psychiczne i fizyczne.
Stres w miejscu pracy pojawia się, gdy wymagania zawodowe przekraczają psychiczne lub fizyczne możliwości pracownika. Czasem przyjmuje postać cichego wyczerpania, które stopniowo wpływa na zaangażowanie i zdrowie, a czasem objawia się gwałtownie – jako utrata kontroli nad emocjami, wybuchy złości, płaczliwość, trudności w koncentracji czy nagłe obniżenie efektywności.
Z raportu Gallupa „State of the Global Workplace 2024” wynika, że 41% pracowników odczuwa wysoki poziom stresu.
źródło: Gallup – „State of the Global Workplace: 2024 Report”
Źródła stresu w pracy bywają różnorodne – to, co jednego pracownika mobilizuje, dla innego może być przytłaczające. Stres nie wynika wyłącznie z obiektywnych warunków pracy, ale także z indywidualnego sposobu postrzegania sytuacji i zdolności radzenia sobie z nią. Zgodnie z najnowszymi badaniami, do najczęstszych przyczyn stresu zawodowego należą:
Źródło: Mental Health UK – „The Burnout Report 2024”
Konsekwencje stresu odczuwają zarówno pracownicy, jak i cała organizacja. Do najczęściej wymienianych skutków należą:
Pracownicy często doświadczający stresu w miejscu pracy, tracą motywację do działania i poczucie satysfakcji z wykonywania swoich zadań. Rzadziej angażują się w działania firmowe, unikają inicjatyw i ograniczają się do wykonywania podstawowych obowiązków. Z czasem prowadzi to do apatii, rezygnacji z podejmowania wyzwań i pogorszenia atmosfery w zespole.
Stres obciąża zdolności poznawcze pracowników – pogarsza koncentrację, utrudnia podejmowanie decyzji i wydłuża czas realizacji zadań. Przeciążeni pracownicy częściej popełniają błędy, mają trudności z organizacją pracy i wykazują mniejszą kreatywność. W konsekwencji firma odczuwa spadek efektywności operacyjnej, co może odbić się na jej wynikach finansowych.
Zestresowani pracownicy mogą być mniej cierpliwi, mniej zaangażowani i mniej skłonni do budowania pozytywnych relacji. Zwłaszcza ci, którzy mają bezpośredni kontakt z klientami i pracują pod presją czasu. Wysoki poziom stresu wpływa na sposób komunikacji i obniża poziom empatii, co może prowadzić do wzrostu liczby skarg i utraty zaufania do firmy.
Nadmierny stres może szybko zniszczyć zdrowie pracownika – zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Zwiększa ryzyko wyczerpania, dolegliwości psychosomatycznych oraz osłabienia odporności, przez co pracownicy częściej korzystają ze zwolnień lekarskich. Wysoki wskaźnik absencji oznacza większe obciążenie dla pozostałych członków zespołu i może prowadzić do zakłóceń w funkcjonowaniu organizacji.
Ponadto, jak wskazuje Royal Society for the Prevention of Accidents, pracownicy narażeni na silny stres są bardziej podatni na popełnianie błędów w pracy, co powoduje wzrost wypadków w miejscu pracy.
Pracownicy, którzy przez długi czas funkcjonują w stresującym środowisku pracy, częściej decydują się na odejście w poszukiwaniu lepszych warunków. Wysoka rotacja generuje duże koszty dla firmy – związane z rekrutacją, wdrażaniem nowych pracowników oraz utratą wiedzy i doświadczenia. Może również obniżać morale pozostałych członków zespołu, którzy muszą nieustannie dostosowywać się do zmian kadrowych i przejmować dodatkowe obowiązki.
Pracownicy, którzy wyrażają się nieprzychylnie o swojej pracy zawodowej lub opisują publicznie negatywny wpływ pracy na ich zdrowie psychiczne i fizyczne, stanowią poważne zagrożenie dla employer brandingu. Opinie publikowane w mediach społecznościowych, na portalach rekrutacyjnych czy w rozmowach branżowych szybko zyskują zasięg i wpływają na postrzeganie firmy jako pracodawcy. Mogą przez to skutecznie zniechęcać potencjalnych kandydatów do aplikowania na stanowiska w organizacji.
Negatywne opinie obecnych i byłych pracowników często są również brane pod uwagę przez klientów, partnerów biznesowych czy inwestorów – co pokazuje, że wpływ stresu wykracza poza obszar HR i uderza w reputację całej organizacji.
Zarządzanie stresem w organizacji to proces, który wymaga systemowego podejścia, odpowiedniej wiedzy o potrzebach pracowników i stałego zaangażowania – nie powinien ograniczać się wyłącznie do reagowania na kryzysy. Cztery poniższe kroki pomogą Ci skutecznie wspierać dobrostan zespołu i przeciwdziałać skutkom stresu w Twojej firmie.
Wczesne wykrywanie objawów stresu u pracownika to jeden z najważniejszych etapów profilaktyki. Pierwsze sygnały mogą być subtelne: spadek zaangażowania, rosnąca liczba błędów, drażliwość. Z czasem osoby zestresowane stają się wyczerpane fizycznie i towarzyszy im poczucie winy, że nie dają z siebie wszystkiego. Coraz bardziej wycofują się z życia zespołowego, a ich efektywność drastycznie spada.
Zadaniem specjalistów HR i liderów nie jest wyłączna obserwacja tych zmian. Powinni oni stworzyć bezpieczną przestrzeń do rozmowy o samopoczuciu. Dobrym pomysłem są regularne rozmowy 1:1, ankiety pulsowe, badania satysfakcji oraz anonimowe formularze feedbackowe – narzędzia, które pomagają wychwycić pierwsze oznaki przeciążenia i zareagować, zanim problem się pogłębi.
Wykorzystaj PeopleForce do organizowania regularnych spotkań 1:1
Otoczenie zawodowe ma ogromny wpływ na to, jak pracownicy radzą sobie ze stresem. Jasne oczekiwania, dostępność liderów, kultura oparta na zaufaniu i otwartej komunikacji – to czynniki, które znacząco redukują napięcie.
Wspierające środowisko to również takie, w którym nie karze się za błędy, lecz traktuje je jako okazję do uczenia się. Gdzie feedback jest konstruktywny, a sukcesy – nawet te drobne – są zauważane i doceniane. Takie podejście buduje poczucie bezpieczeństwa psychologicznego, realnie obniża poziom stresu w zespole i sprzyja rozwojowi kariery pracowników.
W ramach działań prewencyjnych warto postawić na edukację zespołu. Szkolenia dotyczące radzenia sobie ze stresem, budowania odporności psychicznej, zarządzania energią czy równowagi między życiem zawodowym a prywatnym pomagają pracownikom lepiej zrozumieć własne reakcje, a także wyposażyć ich w konkretne techniki, które mogą stosować na co dzień.
Programy edukacyjne powinny być dostępne dla całego zespołu, niezależnie od stanowiska. Dobrym pomysłem są szkolenia prowadzone przez psychologów i trenerów specjalizujących się w stresie zawodowym, oparte na praktycznych ćwiczeniach i skoncentrowane na rozwiązaniach, które można wdrożyć natychmiast po zakończeniu szkolenia.
Według badania American Psychological Association z 2024 roku, 33% pracowników twierdzi, że nie ma dość elastyczności w pracy, by zachować równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Z kolei 45% pracuje więcej godzin tygodniowo, niż by chciało – a wśród osób z niepełnosprawnościami poznawczymi, emocjonalnymi czy psychicznymi ten problem dotyczy aż 57% pracowników.
Tylko 60% badanych uznało, że ich firma szanuje czas wolny. W niektórych grupach pracowników ten odsetek był jeszcze niższy – np. w zależności od rodzaju pracy czy obowiązków.
Elastyczne podejście do pracy to jedno z najskuteczniejszych narzędzi w walce ze stresem. Praca zdalna lub hybrydowa, ruchome godziny czy dodatkowe dni wolne pomagają pracownikom się zregenerować i zachować zdrowie psychiczne. Dlatego warto budować kulturę, która wspiera dobrostan – zarówno przez dostęp do opieki psychologicznej, jak i działania promujące aktywność fizyczną, odpoczynek i równowagę.
Wspieranie koncentracji i redukowanie stresu to podstawowe elementy zdrowego środowiska pracy. Poniższe pięć strategii możesz wdrożyć w swojej organizacji już dziś – bez dużych nakładów finansowych.
Mindfulness polega na świadomym kierowaniu uwagi na bieżące doświadczenia – bez oceniania, nadmiernego analizowania czy automatycznych reakcji. Dobrze zaplanowane działania w tym obszarze mogą przynieść konkretne efekty zarówno dla pracownika, jak i całego zespołu: mniejsze napięcie, lepsze skupienie, większą odporność emocjonalną. Z perspektywy HR to świetne uzupełnienie polityki well-beingowej i kultury pracy opartej na empatii, świadomości i trosce o zdrowie psychiczne zespołu.
Badania Stanford University School of Medicine pokazują, że osoby regularnie praktykujące mindfulness doświadczają nawet 30% spadku objawów stresu oraz zyskują większe poczucie kontroli nad swoim życiem. To realny argument, by włączyć uważność do codziennej pracy i rytuałów zespołowych.
Oto kilka prostych praktyk, które możesz wdrożyć w swojej organizacji niezależnie od branży czy modelu pracy – stacjonarnego, hybrydowego lub zdalnego:
Oprócz uważności warto wzmocnić w pracownikach kompetencję, która realnie wpływa na jakość komunikacji, współpracy i odporność na stres – zarządzanie emocjami. Polega ono na umiejętności ich rozpoznawania, rozumienia i świadomego reagowania. Oto kilka sprawdzonych technik:
Niejasne oczekiwania i informacyjny chaos należą do najczęstszych źródeł stresu w pracy. Brak struktury, powielające się komunikaty czy zbyt ogólne wytyczne utrudniają koncentrację i zwiększają frustrację wśród pracowników. Dobrze zaplanowana organizacja zadań – wspierana odpowiednimi narzędziami HR – pomaga odzyskać kontrolę i poprawia efektywność działania całego zespołu. Oto kilka sposobów, które warto wdrożyć, aby uporządkować pracę:
Baza danych na platformie HRM od PeopleForce
Krótki spacer, kilka oddechów przy otwartym oknie, chwila ciszy bez ekranu – mikroprzerwy są prostym i skutecznym sposobem na regenerację w ciągu dnia, świetnie łącząc się z innymi technikami mindfulness. Regularny odpoczynek pozwala pracownikom utrzymać poziom energii do działania i zapobiega efektowi „przegrzania” umysłu.
Poczucie osamotnienia w pracy sprzyja wypaleniu i obniżeniu zaangażowania. Dlatego tak ważna jest rola wspierającego zespołu oraz liderów, którzy są dostępni i otwarci na rozmowę. Programy mentoringowe i buddy systemy mogą skutecznie wspierać pracowników w radzeniu sobie ze stresem, obniżać jego poziom i budować poczucie bezpieczeństwa – zwłaszcza w trudnych momentach, takich jak awans czy rozpoczęcie nowego projektu.
Nie wszystkie źródła stresu w miejscu pracy da się zniwelować, jednak wiele z nich można zidentyfikować i skutecznie ograniczyć. Przeciążenie obowiązkami, nadmiar spotkań, hałas, brak jasnych informacji czy częste zmiany priorytetów – to tylko niektóre czynniki, które wpływają na zdolność koncentracji i podnoszą poziom napięcia wśród pracowników. Nawet jeśli nie są od razu widoczne, kumulują się z upływem czasu i wpływają na efektywność oraz relacje w zespole.
Warto zacząć od zebrania opinii pracowników – np. w formie krótkiej ankiety. Oto przykładowe pytania, które mogą pomóc zidentyfikować źródła stresu i trudności, z jakimi mierzą się pracownicy:
Zebrane odpowiedzi pozwolą Ci zidentyfikować konkretne obszary wymagające usprawnień. Dzięki temu możesz wprowadzić realne zmiany, które pozytywnie wpłyną na samopoczucie i efektywność zespołu – bez konieczności dużych inwestycji.
Zbieraj feedback i przeprowadzaj ankiety dzięki Pulse
Stresu w pracy nie da się całkowicie wyeliminować, ponieważ jest on naturalną reakcją organizmu i pojawia się w odpowiedzi na zmiany, wyzwania, presję czy niepewność. Zamiast jednak walczyć z ideą „braku stresu”, warto:
Rolą HR i liderów jest wsłuchanie się w potrzeby zespołu i odpowiadanie na nie z wyprzedzeniem, zanim stres przerodzi się w wypalenie zawodowe. Wspierające środowisko pracy, oparte na wartościach organizacyjnych takich jak szacunek i współpraca, naturalnie ogranicza niepotrzebne napięcia.
Stres zawodowy to naturalna reakcja na codzienne wyzwania – goniące terminy, odpowiedzialność i zmiany. Nie da się go całkowicie pozbyć, ale można nim skutecznie zarządzać i ograniczać jego negatywny wpływ. Pomagają w tym dobra organizacja, jasna komunikacja i wspierająca kultura pracy.
Stres zawodowy staje się niebezpieczny dla zdrowia pracownika, jeśli:
Pracownicy mogą też próbować radzić sobie z napięciem poprzez niezdrowe mechanizmy kompensacyjne – np. sięganie po używki (alkohol, nikotyna, leki, substancje psychoaktywne), nadmierne jedzenie czy kompulsywne zakupy. Takie zachowania często są próbą odreagowania przeciążenia emocjonalnego i prowadzą do poważnych problemów zdrowotnych lub pogłębiają już istniejące trudności.
Długotrwały stres związany z miejscem pracy jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia psychicznego pracowników. Wywołuje m.in. trudności z koncentracją i logicznym myśleniem, spadek motywacji, drażliwość, zaburzenia snu, stany lękowe, a w bardziej zaawansowanych przypadkach – depresję oraz wypalenie zawodowe, czyli stan emocjonalnego, fizycznego i mentalnego wyczerpania, który rozwija się stopniowo i może prowadzić do całkowitego wycofania z życia zawodowego. Pracownicy dotknięci tym zjawiskiem przestają odczuwać satysfakcję z pracy, mają trudności w relacjach zawodowych i coraz częściej myślą o odejściu z organizacji.
Według raportu „Psychological Safety in the Changing Workplace” z 2024 roku, pracownicy, którzy odczuwają wysoki poziom bezpieczeństwa psychologicznego w pracy, znacznie rzadziej doświadczają negatywnych skutków związanych z codziennym funkcjonowaniem zawodowym. Przykładowo, jedynie 27% z nich odczuwa napięcie lub stres w typowym dniu pracy, podczas gdy wśród osób z niskim poziomem bezpieczeństwa psychologicznego ten odsetek wynosi aż 61%.
Przewlekłe napięcie emocjonalne obciąża nie tylko psychikę, ale cały organizm. Stres powoduje wzrost ciśnienia krwi, zwiększa ryzyko choroby serca, a nawet może spowodować zawał serca. Często prowadzi do zaburzeń trawiennych, problemów ze snem, bólów głowy, spadku odporności oraz przewlekłego bólu mięśni i stawów. Osłabiony organizm staje się bardziej podatny na infekcje, a proces powrotu do zdrowia po chorobie wydłuża się.
Według raportu „Workforce State of Mind” aż 77% pracowników potwierdza, że stres negatywnie wpływa na ich zdrowie fizyczne.
Zacznij nową pracę z pewnością siebie! Sprawdź 10 wskazówek, które pomogą Ci zrobić świetne pierwsze wrażenie już pierwszego dnia.
Indywidualne plany rozwoju wzmacniają więź z firmą, zmniejszają rotację i wspierają pracę zespołów, o ile łączą cele organizacji z zaangażowaniem pracowników.
Poznaj 10 największych wyzwań HR w start-upach i sprawdź, jak je pokonać, aby skutecznie rozwijać zespół i osiągnąć sukces.